🏮 Konflikty Zbrojne Na Świecie Prezentacja

Autorzy: Rafał T(…), Marcin R(…), Paweł A(…), Maksym R(…) Wstęp W obecnych czasach pole walki, nazywane też teatrem wojny, podlega ciągłej ewolucji (zarówno pod względem technicznym, jak również taktycznym). Ob-serwując współczesne działania militarne można zauważyć, że konflikty zbrojne charakteryzują się dużą asymetrią sił (konflikty asymetryczne). Asymetria ta czę-sto powoduje, że użycie konwencjonalnych sił i środków w postaci wojsk lądo-wych, powietrznych oraz morskich staje się niewystarczające do zapewnienia od-powiedniej przewagi nad Rafał T(…), Marcin R(…), Paweł A(…), Maksym R(…)Wstęp W obecnych czasach pole walki, nazywane też teatrem wojny, podlega ciągłej ewolucji (zarówno pod względem technicznym, jak również taktycznym). Ob-serwując współczesne działania militarne można zauważyć, że konflikty zbrojne charakteryzują się dużą asymetrią sił (konflikty asymetryczne). Asymetria ta czę-sto powoduje, że użycie konwencjonalnych sił i środków w postaci wojsk lądo-wych, powietrznych oraz morskich staje się niewystarczające do zapewnienia od-powiedniej przewagi nad przeciwnikiem. Słowo asymetria pochodzi z języka greckiego, oznacza pewne naruszenie bądź brak symetrii. Pojęcie to w kwestiach militarnych jest różnie pojmowane, a jego znaczenia zwykle zmienia się od kontekstu lub płaszczyzny odniesienia. Szubrych uważa, że pojęcie to często jest nadużywane, a z konfliktem asyme-trycznym mamy do czynienia „jedynie wówczas, gdy strony konfliktu mają różny status prawno-międzynarodowy (jedna ze stron nie jest podmiotem prawa między-narodowego)” . W przypadku takich konfliktów, w ramach stosowanej taktyki często widuje się stosowanie technik partyzanckich oraz terrorystycznych (zastra-szanie lub ataki na ludność cywilną w celu wywarcia określonej presji politycz-nej). Münkler uważa, że te dwie taktyki należą do dwóch różnych płaszczyzn woj-ny asymetrycznej – defensywnej (metody partyzanckie) i ofensywnej (metody terrorystyczne). Najlepszym i zarazem najczęściej podawanym w literaturze przykładem konfliktu asymetrycznego jest walka o realizację interesów polityczno-religijnych na arenie międzynarodowej jaką jest prowadzona operacja wojskowa przeciw ugrupowaniom terrorystycznym (głównie na terenie Afganistanu), znana pod nie-precyzyjnym terminem Wojny z terroryzmem, w którą zaangażowane są niemalże wszystkie państwa kultury zachodniej. Należy też jednak pamiętać o konfliktach zbrojnych, jakie miały miejsce w dwudziestym wieku, w tym również dwa znaczące konflikty globalne (I i II Wojna Światowa), które w sposób znaczący wstrząsnęły ówczesnym światem. W skutek masakry i strat jakie poniesione zostały podczas wojen globalnych uchwa-lono bardzo restrykcyjne prawo międzynarodowe, które w znaczący sposób miało utrudnić prowadzenie wojny. Uchwalenie tak restrykcyjnych aktów prawnych, np. w postaci konwencji miał na celu zniechęcić potencjalnych agresorów do ataku na drugie państwo. Niestety już druga połowa dwudziestego wieku pokazała, że pra-wo to jest w dużej mierze nie przestrzegane i ciężko je wyegzekwować. Jak powiadał Jean-Marie Henkaerts w przeciągu pięćdziesięciu lat, które minęły od czasu przyjęcia konwencji genewskich z 1949 r. ludzkość doświadczyła alarmującej liczby konfliktów zbrojnych, które obejmowały praktycznie każdy kontynent. W trakcie trwania tych konfliktów „dochodziło do licznych naruszeń tych umów, skutkujących śmiercią i cierpieniami, których można byłoby uniknąć, gdyby międzynarodowe prawo humanitarne było lepiej przestrzegane.” Patrząc na konflikty zbrojne z punktu widzenia psychologicznego i filozo-ficznego przy uwzględnieniu aspektów historycznych można stwierdzić, że kon-flikty zbrojne oraz wojny stanowią pewną naturalną część ludzkiej natury, której nie da się wykluczyć z życia codziennego. Raymond Aron (francuski badacz) roz-patrywał stosunki międzynarodowe jako pewne „zjawisko dialektyczne, które nie-sie za sobą alternatywę między wojną i pokojem” , z kolei Sun Tzu zwykł mawiać, że wojna jest „sprawą o istotnym znaczeniu dla losów państwa” . Zdaniem autorów niniejszej pracy konflikty zbrojne są nierozerwalną czę-ścią ludzkiej natury. W podobny sposób swoje myśli konstruował wielki angielski filozof Tomasz Hobbes, jego teza człowiek człowiekowi wilkiem z punktu widzenia konfliktów zbrojnych jest ze wszech miar słuszna i zasadna. W niniejszej pracy wykorzystano ujęcie polemologiczne przy zastosowaniu zasad prospekcji. Takie podejście w badaniach nad konfliktami zbrojnymi pozwa-la na poszukiwanie przyczyn konfliktów zbrojnych w wielu sferach życia spo-łecznego oraz umożliwia określenie objawów i symptomów świadczą¬cych o roz-woju sytuacji wewnętrznej, lub międzynarodowej w kierunku wzro¬stu zagrożenia państwa, generowanych przez przyczyny koniun¬kturalne, a zwłaszcza polityczne. W pracy zawarte zostaną próby zdefiniowania trzech głównych pojęć: kon-flikt, konflikt zbrojny oraz wojna. W tym celu przytoczone zostaną ważniejsze badania i rozważania teoretyczne znanych filozofów i badaczy z zakresu polemo-logii. W dalszej części pracy autorzy przedstawią ważniejsze przyczyny, źródła powstawania konfliktów oraz pewne światowe fronty agresji – czyli miejsca, gdzie najczęściej dochodzi do wybuchów wojen domowych, konfliktów zbrojnych lub po prostu działań z użyciem siły. Na koniec przedstawione zostaną skutki konfliktów w celu wskazania ich negatywnego wpływu na społeczeństwa i cywilizacje. W podsumowaniu autorzy skupią się na wydobyciu syntetycznego wniosku w którym wskażą potencjalne kierunki rozwoju współczesnych konfliktów zbrojnych oraz ich prawdopodobne przyczyny powstawania. Rozdział I. Definicje Na wstępie rozważań autorzy pragną podjąć pewną próbę zdefiniowania pojęć wojny oraz konfliktu zbrojnego. Zdefiniowanie oraz wskazanie pewnych różnic pomiędzy poszczególnymi pojęciami pozwoli lepiej zrozumieć ich do-mniemane znaczenie. Pewnym Conditio sine qua non niniejszego rozdziału będzie wyjaśnienie semantycznego znaczenia podstawowych pojęć, które będą wykorzystywane, bądź wokół których autorzy będą się poruszać w dalszej części pracy. W niniejszym rozdziale autorzy skupią się na rozwinięciu oraz przybliżeniu takich pojęć jak konflikt, konflikt zbrojny oraz wojna. Zanim jednak przejdziemy do prezentacji tych trzech podstawowych definicji skupimy się na pomniejszych pojęciach, które należy przybliżyć w związku z omawianą tematyką. Do pojęć z obszaru konfliktów należy również zaliczyć takie pojęcia jak: • Polemologia ¬– nauka o konfliktach zbrojnych / nauka o wojnie. Jej celem jest analizowanie konfliktów dawnych jak i teraźniejszych, określa ich na-turę, okresowość, intensywność czas trwania, formy, typologię, zaangażo-wanie sił zewnętrznych oraz reakcję społeczności międzynarodowej. • Źródło – „początek czegoś, punkt wyjścia czegoś, przyczyna pewnych zdarzeń” ; • Przyczyna – „Coś co wywołuje jakiś skutek; czynnik bądź zespół czynni-ków wywołujących dane zjawisko; powód” ; • Pretekst – „zmyślony powód podawany dla ukrycia rzeczywistych moty-wów, przyczyn działania; pozór” ; • Impuls – „bodziec pobudzający do jakiegoś zadania; pobudka wewnętrz-na; nagła podnieta mobilizująca, zachęcająca do czegoś” ; • Cel –„planowany wynik każdego racjonalnego działania; to do czego się dąży, o co zabiega” . Schemat 1. Miejsce konfliktu zbrojnego i wojny w zjawiskach opracowanie własne na podstawie T. Kęsoń, Pojęcie konfliktu i wojny w literaturze. Podejście polemologiczne w badaniach konfliktów zbrojnych, Warszawa schemat przedstawia jak zazębiają się i jak pojemne objętościo-wo są prezentowane w niniejszej pracy pojęcia. Jak widać z tego schematu konflikt jest pojęciem najszerszym, podczas gdy konflikt zbrojny oraz wojna znajdują się odpowiednio na przedostatnim oraz ostatnim miejscu. Innymi słowy wojna jest w tym zestawieniu pojęciem najwęższym. W kolejnych trzech podrozdziałach zaprezentowane zostaną pojęcia: kon-fliktu, konfliktu zbrojnego oraz wojny w ujęciu różnych badaczy i myślicieli ostat-nich lat. Konflikt Słowo konflikt pochodzi od łacińskiego conflictus - zderzenie. Pejoratywne pojmowanie tego słowa sprawiło, że pierwotne jego znaczenie uległo zasadnicze-mu rozszerzeniu. Słownik wyrazów obcych PWN definiuje konflikt jako wszelkie zetknięcie się sprzecznych dążeń, niezgodność interesów, poglądów, antagonizm, kolizję, spór lub zatarg. Podczas analizy przyjętych do naukowych rozważań definicji konfliktu można zauważyć szerokość obszaru jaki jest nią obejmowany, jego złożoność oraz podstawowe problemy z jakimi borykali się badacze. W rozważaniach europej-skich socjologów (Spencer, Ferguson, Saint-Simon) konflikt jest przedstawiany jako składowa mechanizmu rozwoju społeczeństw. Takie ujęcie jest szczególnie dobrze widoczne w teoriach: • liniowej zmiany społeczeństw, w myśl której proces rozwoju społeczeń-stwa podlega liniowej zmianie, stymulowanej przez konflikt; • cyklicznej zmiany społeczeństw, według której rozwiązaniem sprzeczno-ści jest konflikt, w wyniku którego osiąga się chwiejną (niestałą) równo-wagę. W gruncie rzeczy należy jednak stwierdzić, że definicja konfliktu jest silnie uzależniona od dziedziny nauki jaką reprezentuje badacz tworzący definicję. Co-ser twiedzi, że gwałtownym niszczącym starciom konfliktowym towarzyszą kon-flikty pokojowe. Copri skupia się na behawioralnych aspektach konfliktu (stosun-ki i interakcje między stronami). Z kolei badacz Tadeusz Kęsoń wyróżnia osiem zasadniczych własności konfliktu : • „konflikt wymaga istnienia co najmniej dwóch stron; • konflikt wyrasta w sytuacji niedostatku dóbr; • zachowania konfliktowe mają na celu zniszczenie lub co najmniej kontro-lowanie drugiej strony a skutki konfliktowe polegają na tym, że zysk jednej strony jest stratą strony drugiej; • działania stron konfliktu są wzajemnie przeciwstawne; • ważnym aspektem stosunków konfliktowych jest władza; • stosunki konfliktowe są podstawowym procesem społecznym i mają po-ważne konsekwencje społeczne; • proces konfliktowy reprezentuje czasową tendencję do rozłamu w stosunkach między stronami; • stosunki konfliktowe nie rozbijają systemu, lecz powodują przemiany norm i oczekiwań.” Wieloaspektowość problemu definicji samego konfliktu powoduje, że w za-leżności od dziedziny nauki badającej konkretną sytuację podkreśla się aspekt psychologiczny, socjologiczny, ekonomiczny, prawny, społeczny, militarny, orga-nizacyjny lub międzynarodowy. W związku z czym przedstawienie jednej pełnej definicji konfliktu jest teoretycznie możliwe. Konflikt zbrojny W przypadku Konfliktu zbrojnego J. Kaczmarek kładzie nacisk na ograni-czenia czterech podstawowych aspektów: cel, obszar, czas, forma działania. Przyjmuje, że konflikt zbrojny ma miejsce tyko wówczas, gdy cele polityczne kla-sy (odpowiedzialnej za konflikt) są ograniczone, a walka zbrojna toczy się na niewielkim obszarze, w krótkim czasie oraz nie angażuje gospodarki kraju będą-cego w konflikcie, ani całych sił zbrojnych. Według Dworeckiego konflikt zbrojny jest formą walki zbrojnej oraz ma miejsce podczas, gdy strony bronią swoich interesów lub racji stosując przymus w postaci przemocy sił zbrojnych w formie zinstytucjonalizowanej. Podsumowując te definicje można uznać, że konflikt zbrojny jest ograni-czony w czterech obszarach (celowym, obszarowym, czasowym, formy działania) oraz jest formą walki zbrojnej mającej na celu obronę bądź narzucenie swoich in-teresów przy użyciu sił zbrojnych przy ciągłym respektowaniu prawa międzyna-rodowego konfliktów zbrojnych. Wojna Wojna jest szczególnym przypadkiem konfliktu zbrojnego, a ściślej – kon-fliktu zbrojnego o dużej intensywności. Działania (militarne) podczas wojny pro-wadzą przynajmniej dwie strony o sprzecznych dążeniach. Realizowanie celów jednej strony zawsze odbywa się ze szkodą dla strony przeciwnej, godzi to zwykle w jej podstawy istnienia lub prowadzi do znacznego ich ograniczenia. Pojęcie wojny również jest różnie definiowane oraz interpretowane w lite-raturze. Cytowany już Sun Tzu w traktacie „sztuka wojny” pisał o wojnie jako sprawie najwyższej wagi – sprawą życia lub śmierci. Cyceron mówił o wojnie jako sposobie rozstrzygania sporów przy użyciu siły, a Clausewitz, że „jest nie tylko czynem politycznym, lecz prawdziwym narzędziem polityki, dalszym ciągiem sto-sunków polity¬cz¬nych, prowadzeniem ich innymi środkami” . Inaczej mówi bardziej współczesny badacz Franciszek Skibiński, z którym zgadzają się autorzy niniejszej pracy. Stwierdza on, że „wojna jest kontynuacją polityki, prowadzoną środkami przemocy, w celu zmuszenia przeciwnika do speł-nienia naszej woli, nosi charakter krwawej walki zbrojnej, staczanej przez zorga-nizowane siły” . Zwraca również uwagę, że współczesne pole walki ewoluuje zbyt szybko - zmieniają się formy walki, cele wojen, używane siły oraz środki, przez co konieczna jest ciągła ewolucja definicji wojny. Z punktu prawa międzynarodowego stan wojny nie musi oznaczać prowa-dzenia (rozpoczęcia) walki zbrojnej. W sensie prawnym w zakres wojny wchodzą jakiekolwiek przejawy walki zbrojnej (militarnej). Walki te mogą być prowadzone zarówno przez podmioty prawa międzynarodowego jak i ugrupowania / organiza-cje nimi nie będące. Wojna może toczyć się chociaż działania wojenne nie zostały oficjalnie wypowiedziane, wówczas za moment rozpoczęcia wojny uznaje się moment zerwania stosunków pokojowych i przejście do stosunków wojennych. Rozdział II. Źródła i przyczyny konfliktów zbrojnych Osoby i badacze zajmujący się problematyką stosunków międzynarodo-wych zgodnie uważają, że niejednorodność współczesnego nam świata oraz inten-sywność i wielopłaszczyznowość konfliktów międzynarodowych w sposób natu-ralny rodzi liczne spory i sprzeczności. Zjawiska te są oceniane w gruncie rzeczy jako zjawiska patologiczne, które zakłócają porządek oraz powodują przeistacza-nie się sporów w wojny – które są traktowane jako jedyny sposób rozstrzygnięcia zaistniałego problemu. Źródła konfliktów zbrojnych Rekonstrukcja oraz przytaczanie źródeł i przyczyn konfliktów zbrojnych nie należy do zadań łatwych, ale jest to konieczne dla zrozumienia tegoż zjawiska. Trudności te mają przede wszystkim podstawę w warstwie semantycznej. W litera-turze anglojęzycznej najczęściej spotykane jest pojęcie causes of war lub reasons of war, które mieszczą równocześnie zarówno źródła i przyczyny konfliktów zbrojnych bez ich szczególnego wyróżnienia. W rozważaniach na temat źródeł konfliktu zbrojnego punktem wyjścia bę-dzie Kenneth Waltz, który stworzył typologię źródeł wojny. Według Waltza tkwią one na trzech poziomach analizy – jednostki, państwa oraz systemu mię-dzynarodowego. W podział ten wpisują się również poglądy filozofów, którzy analizowali źródła wojen na przestrzeni ostatnich dwóch tysiącleci. Mimo pokry-wania się tych poglądów ciężko w ostateczności stwierdzić który z poziomów w szczególności decyduje o wybuchu wojny, dlatego najbardziej rozsądne wydaje się podejście do zagadnienia w sposób komplementarny. W konstytucji UNESCO widnieje wyraźny zapis, że „wojny rodzą się w umyśle człowieka” , co wyraźnie wskazuje na udział pierwszego poziomu czyli jednostki. Podobne wrażenie można odnieść czytając pracę T. Hobbes’a pod tytu-łem Lewiatan, w której również wskazuje, że wszelkie niegodziwości i konflikty pochodzą z winy człowieka – jako jednostki aspołecznej. Jeśli jednak wierzyć doktrynie Rousseau to „wojna jest stanem pomiędzy państwami, w której jednostki stają naprzeciw siebie jako reprezentanci państw – żołnierze”. Zgodnie z tą myślą źródłem wojny jest nie jednostka a państwo, przy równoczesnym odwołaniem do jego historii, kultury społecznej oraz strategicznej. Podobne twierdzenia wysnuwali Sofiści np. Hippiasz z Abdery, który wojny i ich źródeł upatrywał w samym istnieniu państwa, podobnie uważał również Platon. Kontynuatorem poglądów o demograficznej teorii konfliktów zbrojnych był Tho-mas Malthus, upatrywał on, że na konflikt wpływają sprzeczności pomiędzy nad-miernym przyrostem naturalnym a ograniczonymi możliwościami zasobowymi planety / środowiska. Propagatorem, że to system międzynarodowy jest źródłem wojny był przede wszystkim cytowany już przez autorów Waltz. Wskazywał on, że podstawowe znaczenie ma kształt systemu, jego struktura anarchiczna. W wyniku braku jurys-dykcji nad państwami (władzy odgórnej) pojedyncze suwerenne państwa kierują się własną racją stanu, niejednokrotnie wbrew zapisom prawa międzynarodowego. Decyzja o użyciu siły zbrojnej zapada wówczas, gdy są one przekonane, że po-zwoli im to osiągnąć zamierzone cele polityczne. Z powyższych rozważań wynika, że nie ma czynnika dominującego w płaszczyźnie źródeł konfliktu, a nadmierne wyeksponowanie roli jednego czynni-ka może spowodować pominięcie innego równie ważnego elementu. Należy zatem stwierdzić, że jedynie analiza wszystkich trzech poziomów pozwala na pełną od-powiedź na pytanie o źródła wojny. Przyczyny konfliktów zbrojnych W ujęciu nauk poleomologicznych przyczynami konfliktu są trzy główne przyczyny wojen:Strukturalne – zależne od rodzaju techniki, nadmiernego zbrojenia, wzrostu znaczenia elit wojskowych, potencjału ekonomicznego i demo-graficznego;Koniunkturalne – głownie polityczne alianse i koalicje, zmiany opinii publicznej pod wpływem ideologii, propagandy lub religii, negatywne stereotypy etniczne;Okazjonalne – nieprzewidziane incydenty i prowokacje. Trzeba jednak zaznaczyć, że przyczyny okazjonalne i koniunkturalne są jednak tylko skutkiem przyczyn strukturalnych, ponieważ zmiany w tych właśnie sferach powo¬dują rodzenie się zachowań agresywnych indywidualnych i zbioro-wych, prowadzących do wybuchu konfliktów zbrojnych. Uznając jednak powyż-szy podział za właściwy należy zwrócić uwagę na pracę Francuskiego Instytutu Polemologii. W latach siedemdziesiątych pracownicy tego instytutu poddali anali-zie 366 konfliktów zbrojnych lat 1740-1974 oraz około 3000 większych oraz mniejszych (mikrokonfliktów ) konfliktów zbrojnych w latach 1968-1973. Zebrane materiały pozwoliły im ustalić istnienie przyczyn : • Okazjonalnych w 46% badanych konfliktów; • Koniunkturalnych w 100% badanych konfliktów; • Strukturalnych w 93% badanych konfliktów. Z badań tych wynika, że analizowane przez instytut wojny w niemal poło-wie przypadków były powodowane równocześnie przez wszystkie trzy praprzy-czyny wojny. Równocześnie należy zauważyć, że praktycznie każda wojna rozpo-czynana jest w skutek ideologii, propagandy, religii bądź negatywnych stereoty-pów etnicznych. Polemolodzy zgodnie twierdzą, że współcześnie konflikty zbrojne i wojny zarówno na podłożu wewnętrznym jak i zewnętrznym spełniają cztery funkcje:Ekonomiczną (zysk);Wzmocnienia i konsolidacji władzy wew. oraz pozycji zew.;Zmiany istniejących struktur;Destrukcji demograficzno-ekonomicznej. Podczas innych badań zlokalizowano 71 większych konfliktów, na podsta-wie analiz, wdług których powstały koncepcje światowych frontów agresywności i ich ogniskowania się wyróżniono tam dziewięć frontów 2. Fronty opracowanie własne na podstawie T. Kęsoń, Pojęcie konfliktu i wojny w literaturze. Podejście polemologiczne w badaniach konfliktów zbrojnych, Warszawa Carrere twierdzi, „że światowa przemoc polityczna nie rozkłada się przy-padkowo na powierzchni globu, ale ma tendencję do ogniskowania się na pewnej liczbie „frontów agresywności” i w ich otoczeniu” . Z analiz konfliktów wynika, że w latach osiemdziesiątych dwudziestego wieku rozpoczęło się pewne rodzenie się przemocy politycznej na trzech frontach – F7, F8, F9. Autorzy pracy uważają, że należy dodać dwa nowe fronty agresji – F10 front Europy Zachodniej, który spowodowany jest atakami terrorystycznymi na terenie Europy Zachodniej; F11 front Arabski wywołany wzrostem aktywności Islamskich organizacji terrorystycznych na terenie Azji Południowej. Należy rów-nież zwrócić uwagę, że w wyniku rozpadu ZSRR oraz upadku świata bipolarnego nastąpiło przesunięcie F8 w kierunku Europy Południowowschodniej (Bałkany). Niektórzy teoretycy uważają, że głównym zjawiskiem będącym przyczyną zrodzenia się nowych frontów agresywności była militaryzacja nowo powstałych państw w Afryce i Azji. Powodowało to nadmierne wpływy wojskowe, biedę w kraju, co silnie przełożyło się na bezwarunkowy wzrost agresji wśród populacji zamieszkującej dane kraje – obszary te stały się konfliktami zapalnymi (flashpo-ints), którym zwykły pretekst wystarczał i wciąż wystarcza do wszczęcia większe-go konfliktu / wojny. Czynniki konfliktów zbrojnych Powracając do przyczyn konfliktów zbrojnych należy zwrócić uwagę na fakt, iż semantyka biorąca za punkt wyjścia płaszczyzny stosunków międzynaro-dowych wskazuje następujące grupy czynników powodujących wojny: • Ekonomiczne: o Napięcia o charakterze wewnętrznymi, o Uzależnienia zewnętrzne, o Miejsce w międzynarodowym podziale pracy. • Polityczne: o Wewnętrzne napięcia społeczne, o Podziały etniczne, o Roszczenia terytorialne, o Poczucie zagrożenia zewnętrznego, o Działalność opozycji. • Ideologiczne: o Ustrojowe, o Religijne, o Historyczne, o Uprzedzenia rasowe. Przy tym podziale należy zauważyć, że zwykle u podstawy konfliktu leżała więcej niż jedna przyczyna. Najczęściej istnieją całe kombinacje przyczyn, które doprowadzają do konfliktów zbrojnych i wojen. Schemat 4. Fazy przebiegu konfliktów Problemy polityczne współczesnego świata – konflikty zbrojne [w:] (data wejścia: Inni teoretycy postrzegają podział czynników wywołujących konflikty zbrojne w nieco inny sposób. Wskazują oni na cztery główne czynniki: polityczne, militarne, ekonomiczne oraz ideologiczno-kulturowe. W czynnikach politycznych należy wskazać na chęci zmiany status quo państwa, której nie jest usatysfakcjonowane obecnym stanem relacji sił. Państwo, które kontestuje obecny kształt systemu uznaje, że wojna pozwoli mu na zmianę niekorzystnej dla niego sytuacji. Drugą wizją czynnika politycznego jest pomoc sojusznikowi, jako pewna konieczność – zobowiązanie sojusznicze. W dotychcza-sowej historii jest wiele przykładów potwierdzających słuszność obu tych stano-wisk. W przypadku czynników o charakterze militarnym mówimy o konfliktach, które wybuchają w celu zwiększania swojego potencjału militarnego co powoduje niepokoje wśród krajów sąsiadujących. Sytuacja ta uległa częściowo zmianie w skutek powstania broni nuklearnej która pełni obecnie formę odstraszania (ki-ja). W ogólnym rozumieniu należy zatem uznać, że zbrojenie nuklearne zwiększa nasze bezpieczeństwo nie powodując silnego uszczerbku w poczuciu bezpieczeń-stwa innych, w przeciwieństwie do działania zbrojenia konwencjonalnego, w wy-niku którego inne państwa czują się zagrożone. Czynniki ekonomiczne odgrywają szczególną rolę w okresie kryzysu, oraz gdy państwo „A” pragnie realizować swoje cele i interesy ekonomiczne kosztem państw trzecich – takie przyczyny wskazywał chociażby Hugo Grocjusz, czy Al-berico Gentiliego. Obecnie możemy również mówić o konfliktach na bazie surow-cowej – obecna wojna w Afganistanie (której pretekstem jest wojna z terrory-zmem) lub niedawna ostatnia wojna w Iraku. Ostatnie czynniki ideologiczne oraz kulturowe były istotnym źródłem spo-rów w okresie Zimnej Wojny oraz obecnie – chociaż należy rozróżniać, iż obecnie główną rolę odgrywają czynniki kulturowe, podczas gdy w okresie Zimnej Wojny pierwsze skrzypce odgrywały czynniki ideologiczne. Ważne w tym kontekście są chociażby poglądy Samuela Huntingtona. Prognozuje on, że najpoważniejsze kon-flikty w przyszłości będą miały swoje podłoże na gruncie odrębności kulturowej. Stwierdził on, iż kultura stanowi „siłę integrującą jak i czynnik, który stanowi linię podziału bardzo trudną do przezwyciężenia”. Obecnie obserwujemy znaczny konflikt na linii kultura Zachodu a Islamu, ale wkrótce może również okazać się, że kolejnym potencjalnym adwersarzem muzułmanów zostanie cywilizacja i kul-tura hinduistyczna (głównie w wyniku sporu o Kaszmir). Rozdział III. Skutki wojen i konfliktów zbrojnych Na skutek liczby oraz intensywności wojen, jakich doświadczył świat w XX wieku, znacząco zmieniły się poglądy dotyczące starć zbrojnych. W przeszłości wojna traktowana była jako jeden z elementów polityki zagranicznej, podczas gdy obecnie wojna jest elementem ostateczności, którego winno unikać się za wszelką cenę. W znacznej mierze jest to zasługa zachodniej cywilizacji oraz opinii pu-blicznej, która wymogła na władzy takie traktowanie konfliktów zbrojnych lub wojen (głównie wojen). Obecnie uznaje się również, że wojna skutkuje kosztami, które w znacznym stopniu przeważają nad korzyściami płynącymi z prowadzenia wojny - wynale-zienie broni palnej spowodowało znaczny wzrost śmiertelności na polu walki, a ulepszenie tej technologii oraz rozwinięcie nowej gałęzi w postaci pojazdów bo-jowych wpłynęło na bardzo duże straty w ludności w trakcie prowadzenia działań wojennych. Straty w ludziach były i są często ukrywaną statystyką, zwłaszcza w przypadku zbrodni ludobójstwa czy egzekucji z pobudek ideologicznych. Dlatego podawane liczby strat ludności mają najczęściej charakter czysto szacunkowy (np. straty w trakcie Drugiej Wojny Światowej). Oblicza się, że w wojnach oraz konfliktach mijającego stulecia zostało zabi-tych nie mniej niż 87 milionów ludzi, a liczba rannych i stale okaleczonych jest nie do ustalenia. Ważne jest również, aby dostrzegać, że w nowszych konfliktach systematyczne wzrasta liczba cywili. Dla przykładu w trakcie I WŚ ludność cywil-na stanowiła 5% strat ludzkich, podczas gdy w II WŚ stanowiła już blisko 50%. Straty w ludności cywilnej w wojnie koreańskiej liczyły 60%, a w wojnie w Wiet-namie wzrosły do 70%. Jeszcze gorzej prezentują się liczby w przypadkukonflik-tów na terenie Ameryki Łacińskiej i Afryki, gdzie liczby ofiar cywilnych to 80-85% wszystkich ofiar. Tabela 1. Straty ludnościowe w wybranych konfliktach zbrojnych po II Wojnie Światowej. Wojna Lata Liczba ofiar w tysiącach Wojna domowa w Chinach 1946-1949 1500-2500 Wojna Koreańska 1950-1953 około 2000 Wojna Algierska 1954-1962 600-1000 Wojna Wietnamska 1964-1975 1800-4000 Wojna Afgańska 1979-1989 około1000 Wojna Iracko-Irańska 1980-1988 około 1000 Konflikt w Jugosławii 1991-obecnie około 200 Źródło: Problemy polityczne współczesnego świata – konflikty zbrojne [w:] (data wejścia: wyniku wojen domowych i regionalnych po IIWŚ zginęło dotychczas od 12 do 35 milionów ludzi (dane szacunkowe – brak szczegółowych danych). Obec-nie do najbardziej krwawych wojen domowych i regionalnych zalicza się: Indo-chiny (1954), Korę (1950-1953), Biliski Wschód (1948,1956,1973,1982), Algierię (1954-1962), Kongo (1961), Nikaraguę (1967-1970), Etiopię (1977-1978), Irak-Iran (1979-1988), Afganistan (1979-1989). Tabela 2. Ofiary konfliktów etnicznych w Afryce. Państwo Lata Liczba ofiar w tysiącach Angola 1975-1991 i 1992-1994 800-1000 Burundi 1993 i 1996 500 Czad 1975-1992 150-200 Etiopia-Erytrea 1970-1992 500-700 Liberia 1989-1994 100-150 Mozambik 1977-1993 700-1000 Nigeria 1967-1970 1000-1500 Republika Środkowoafrykań-ska 1973-1983 50-200 Ruanda 1959 i1994 150 Somalia 1989-1992 50 Sudan 1955-1972 i 1983-1994 500-1000 Uganda 1973-1979 300-500 Kongo (Zair) 1960-1963 50-150 Źródło: Problemy polityczne współczesnego świata – konflikty zbrojne [w:] (data wejścia: ważnym skutkiem dla wojen i konfliktów jest demoralizacja społe-czeństw, co często prowadzi do niszczenia struktur społecznych. Stanowi to pod-łoże do patologii społecznych, które często prowadzą do trudności z zawarciem pokoju / porozumienia. Trudności kombatantów z ponowną asymilacją w społe-czeństwie mogą z kolei powodować powstawanie kolejnych patologii. Obecnie coraz częstszym problemem jest udział dzieci w wojnach – dane sugerują, że oko-ło 200 tysięcy dzieci walczyło z bronią w ręku w ramach ugrupowań partyzanc-kich. Schemat 3. Skutki konfliktów Problemy polityczne współczesnego świata – konflikty zbrojne [w:] (data wejścia: duży wpływ wojen widać w gospodarkach poszczególnych krajów bezpośrednio zaangażowanych. Zbrojenia osłabiają gospodarkę i powodują ogól-nie pojętą biedę i ubóstwo wśród społeczności danego kraju. Wydatki oraz znisz-czenia doprowadzają do załamania gospodarczego i często do utraty pozycji na arenie międzynarodowej (przykład Drugiej Wojny Światowej). Konflikty rujnują na trwałe dotychczasowy dorobek i niweczą motywację do dalszych działań na rzecz odbudowy, a obecnie niszczą także środowisko naturalne człowieka. Podsumowanie W niniejszej pracy zaprezentowano skutki konfliktów zbrojnych i wojen oraz pewne ich aspekty w postaci źródeł, przyczyn oraz pretekstów ich powstawa-nia. W rozdziale pierwszym przedstawione i usystematyzowane zostały definicje tych dwóch zagadnień oraz ich interpretacja przez różnych badaczy tej tematyki. Celem niniejszego opracowania było pewne uporządkowanie podstawowych za-gadnień związanych z konfliktami zbrojnymi oraz prezentacja ich skutków dla cywilizacji. W pracy próbowano również wykazać możliwy rozwój oraz kierunek konfliktów zbrojnych oraz prawdopodobne przyczyny ich powstawania. W pracy tej przedstawiono dziewięć podstawowych frontów agresji uzna-nych przez badaczy owej tematyki oraz zapoczątkowano próby wskazania no-wych, wraz z krótkimi uzasadnieniami ich wyodrębnienia. Nowo wskazanymi frontami były: front Południowoazjatycki (Arabski) oraz front Zachodnioeuropej-ski. Niewielkim zmianom uległ front wschodnioeuropejski (w skutek powstania świata wielobiegunowego). Drugą ważną myślą zawartą w niniejszym opracowaniu jest wskazanie przyszłych przyczyn konfliktów – autorzy wskazywali, że w XX wieku główną przyczyną powstawania konfliktu były ideologie. Głównie chodziło wówczas o konfrontację demokracji z komunizmem – tzw. Wschód-Zachód i Zimna Wojna. Obecnie należy uznać, że od początku XXI wieku głównym czynnikiem konflik-tów zbrojnych i wojen będą przede wszystkim czynniki kulturowe – zderzenie cywilizacji. Czynniki te mogą stać się również swoistą propagandą / pretekstem dla prawdziwych celów wywoływania konfliktów, a te mogą być wywoływane światowym kryzysem finansowym, brakiem lub wojną o surowce naturalne, w tym również o przestrzeń życiową. Podsumowując niniejszą pracę należy uznać, że konflikty zbrojne i wojny są zjawiskami wysoce negatywnymi – które w tragiczny sposób odbijają się prze-de wszystkim na ludności cywilnej. Mimo negatywnego sposobu postrzegania, wojen i konfliktów nie da się wyłączyć z życia człowieka, gdyż ten jest z natury istotą konfliktową. Jak stwierdził R. Kagan, posiadanie ogromnego potencjału im-plikuje niejako większą aktywność. Parafrazując słowa Abrahama Maslowa jeśli ktoś ma młotek wszystko zaczyna wyglądać jak gwóźdź – słowa te wskazują, że świadomość własnej potęgi może sprawiać, że pojęcie decyzji o zaangażowaniu w jakiś konflikt bądź wojnę staje się znacznie prostsze. Taka sytuacja rodzi jednak niebezpieczeństwo zignorowania realnych kosztów i zysków takiego działania, a to prowadzi do tragicznych konsekwencji. BibliografiaAron R., Wojna i Pokój między narodami, Centrum im. Adama Smitha, War-szawa 1995, s. 11-20;Borgosz J., Drogi i bezdroża filozofii pokoju (od Homera do Jana Pawła II), Ministerstwo Obrony Narodowej, Warszawa 1989;Clausevitz C., O wojnie, Warszawa 1958;Dunaj B., Słownik współczesnego języka polskiego tom I a-ówdzie, wyd. Cyka-da, Warszawa 2000;Dunaj B., Słownik współczesnego języka polskiego tom II p-żyzny, wyd. Cyka-da, Warszawa 2000;Dworecki S., Od konfliktu do wojny, Wyd. BUWIK, Warszawa 1996;Góralczyk W. i Sawicki S., Prawo międzynarodowe publiczne w zarysie wy-danie 13,LexisNexis, Warszawa 2009;Howard M., Causes of wars [w:], A. J. Bellamy ( red.) War critical concepts in political science, London, NewYork 2009;Huntington S., Zderzenie cywilizacji i nowy kształt ładu światowego, Warszaw-skie Wydawnictwo Literackie Muza, Warszawa 2005;Kaczmarek J., Bitwa o przetrwanie, Wyd. MON, Warszawa 1988;Keegan J., Historia Wojen, Warszawa 1998, s. 45-49 [na podstawie:] Wojny i konflikty w XX wieku;Kęsoń T., Pojęcie konfliktu i wojny w literaturze. Podejście polemologiczne w badaniach konfliktów zbrojnych, Warszawa 2008;Mlicki Konflikty społeczne. Pułapki i dylematy działań zbiorowych, IFiS PAN, Warszawa 1992;Münkler H., Wojny naszych czasów, Kraków 2004;Nye J., Konflikty Międzynarodowe wprowadzenie do teorii i historii, Wydaw-nictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2009;Rousseau J., Umowa Społeczna, lub Zasady Politycznego Prawa [na podsta-wie:] (data wej-ścia F., Rozważania o sztuce wojennej, WIH Warszawa 1972;Smalec Ł., Konflikty zbrojne: źródła, przyczyny, cele, preteksty, Centrum Ini-cjatyw Międzynarodowych, 2011;Sun Tzu, Sztuka wojny, Wyd. Przedświt, Warszawa 1994;Tokarski J., Słownik wyrazów obcych, PWN, Warszawa 1980;Waltz K., Man, the state and war a theoretical analysis, Columbia University Press, NewYork 1959;Artymiak R., Wojny i konflikty w XX wieku, s. 41[w:] (data wejścia: R., La violence politique mondiale en 1981. Comparison avec la période 1968 - 1980. Études Polémologigues, 1982, nr 25 – 26Gałganek A., Polemologia - badania nad wojną i pokojem [w:] „Sprawy Mię-dzynarodo¬we”, nr 6/1986Henckaerts Studium poświęcone zwyczajowemu międzynarodowemu prawu humanitarnemu: wkład w zrozumienie i poszanowanie zasad prawa do-tyczących konfliktu zbrojnego, Ośrodek Upowszechniania Międzynarodowego Prawa Humanitarnego przy Zarządzie Głównym Polskiego Czerwonego Krzy-ża;Polak A., Wojna jako wyzwanie dla badacza [w:] „Kwartalnik Bellony” Nr 2/2010 (661)Szubrycht T., Analiza podobieñstw operacji militarnych innych niż wojna oraz działań pozwalających zminimalizować zagrożenia asymetryczne [w:] „Zeszy-ty Naukowe Akademii Marynarki Wojennej” 2006, nr 1 (164);Zając J., Teoretyczne aspekty konfliktów międzynarodwych [w:] J. Symonides (red.), Stosunki międzynarodowe w XXI wieku. Księga jubileuszowa z okazji 30-lecia Instytutu Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskie-go, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2006 Wykaz tabel Tabela 1. Straty ludnościowe w wybranych konfliktach zbrojnych po II Wojnie Światowej, Tabela 2. Ofiary konfliktów etnicznych w Afryce, s. 21Wykaz schematów Schemat 1. Miejsce konfliktu zbrojnego i wojny w zjawiskach konfliktowych, s. 7. Schemat 2. Fronty agresywności, s. 14. Schemat 3. Skutki konfliktów Zbrojnych, s. 16. Schemat 4. Fazy przebiegu konfliktów zbrojnych, s. 22.

Konflikty zbrojne na świecie. Cele lekcji Cel ogólny Przedstawienie wybranych konfliktów zbrojnych, ich przebiegu, przyczyn i skutków.. a) Wiadomości Uczeń: · wie, jakie konflikty występują na świecie, · zna przyczyny konfliktów, · zna skutki konfliktów, · zna zasady przeciwdziałania konfliktom, · wie, co to jest terroryzm. Konflikty zbrojne na świecie Konflikty zbrojne na świecie Konflikt to dążenie do przeciwstawnych i niekompatybilnych celów przez dwie lub więcej osób lub grup. Konflikt jest definiowany według typów relacji i interakcji; może być prowadzony pokojowo lub z użyciem przemocy (Lederach, 1997). W tym poście termin „konflikt” jest używany raczej w znaczeniu politycznym i kolektywnym niż społecznym i indywidualistycznym. Przez gwałtowny lub śmiertelny konflikt rozumiemy sytuację, gdy nieporozumienia są rozstrzygane przy użyciu przemocy fizycznej, nawet jednostronnie (na przykład ludobójstwo na nieuzbrojonych cywilach). Z drugiej strony konflikt zbrojny to dynamiczny proces gwałtownej konfrontacji między dwiema (lub więcej) przeciwstawnymi stronami. Zgodnie z międzynarodowym prawem dotyczącym praw człowieka istnieją dwa rodzaje konfliktów: konflikty międzynarodowe i konflikty o charakterze niemiędzynarodowym. Przez konflikt międzynarodowy rozumie się sytuację, gdy nieporozumienia między dwoma państwami prowadzą do interwencji sił zbrojnych tychże państw przeciwko sobie, bez względu na powagę skutków (liczbę ofiar) i czas trwania. Konflikt nie ma charakteru międzynarodowego, gdy działania wojenne wybuchają między rządowymi siłami zbrojnymi a innymi zorganizowanymi grupami zbrojnymi na terytorium kraju. Czas trwania konfliktów jest niepewny i może rozciągać się na dziesięciolecia; niektóre konflikty mają nieregularny rytm i są na jakiś czas przerywane aby być później wznawiane. Bezpośrednie i długofalowe przyczyny konfliktów zbrojnych mogą sprowadzać się do przeciwstawnych interesów dotyczących kontroli i wykorzystania zasobów dostępnych na danym terytorium, rozbieżności celów i frustracji związanej z niemożliwością osiągnięcia tych celów (Swanström Niklas LP, Weissmann Mikael S., 2005). Szkodliwe skutki tych konfliktów zbrojnych sięgają wszystkich aspektów życia społecznego, w tym gospodarki i świata pracy. W wielu przypadkach ich konsekwencje zaprzepaszczają dziesięciolecia rozwoju, niszcząc kapitał ludzki, społeczny i ekonomiczny. Kontynent afrykański jest jednym z najsilniej dotkniętych wszelkiego rodzaju konfliktami, w szczególności konfliktami zbrojnymi, które pociągają za sobą ogromne konsekwencje ludzkie i materialne oraz straty finansowe sięgające miliardów dolarów. Przyczyny, które są mnogie, wieloaspektowe i wielowymiarowe, są dziś nasilane i podsycane przez wpływ międzynarodowego kryzysu finansowego i gospodarczego. Ze względu na współzależną naturę konfliktów charakteryzujących region rzeki Mano oraz konsekwencje, jakie poniosły sąsiadujące kraje w wyniku rozgrywających się po sąsiedzku konfliktów zbrojnych, wybraliśmy następujące przykłady. Wszystkie te konflikty mają swoje źródło we współistnieniu napięć społeczno-politycznych karmionych brakiem dialogu między aktorami na poziomie krajowym, niesprawiedliwościami społecznymi, niekompetentnymi rządami, sporami religijnymi i etnicznymi oraz nietolerancją i walkami związanymi z kontrolą strategicznych zasobów naturalnych (kopalnie, diamenty, ropa naftowa itp.). Ich istotną cechą był wymiar wewnątrzpaństwowy, który miał wyraźne reperkusje dla krajów sąsiednich, a także skutkował społecznymi konsekwencjami w postaci pogorszenia bezpieczeństwa i warunków życia słabiej sytuowanych warstw ludności i zakłócenia lub paraliżu funkcjonowania usług publicznych, w szczególności zdrowia i edukacji. Cykl konfliktu zbrojnego i jego scenariusze Konflikty to sytuacje dynamiczne, charakteryzujące się zmienną w czasie intensywnością, stosownie do fazy cyklu życia konfliktu (Swanström i Weissmann 2005). W rzeczywistości konflikty rozpoczynają się od eskalacji napięcia między adwersarzami, które przy braku szybkich środków zapobiegawczych i udanego dialogu przeradzają się w przemoc i mają coraz większy wpływ na sferę polityczną, społeczną i gospodarczą. W ten sposób istniejąca sytuacja pokoju zostaje zakłócona, a kryzys zaczyna się pogłębiać wraz z coraz częstszymi epizodami przemocy. Konflikt jest opisywany jako aktywny na podstawie szeregu kryteriów określonych w powyższej definicji konfliktu. Jeśli nie udało się zapobiec konfliktowi, należy nim odpowiednio zarządzać do momentu, gdy przeciwne strony wypracują porozumienie pokojowe. Po uzgodnieniu porozumienia pokojowego rozpoczyna się proces budowania pokoju, który polega na stosowaniu się do warunków określonych w porozumieniu. Wiedza na temat cyklu istnienia konfliktu pomaga w planowaniu i koordynowaniu wysiłków na rzecz zapobiegania konfliktów, a także wczesnego ostrzegania przed nimi, zarządzania nimi, rozwiązywania ich oraz budowania i konsolidowania pokoju. Większość badaczy zajmujących się konfliktami stwierdziła również, na podstawie badań empirycznych, że cykle te powtarzają się, dopóki nie zostanie osiągnięty trwały pokój, a przeciwnikom uda się zacząć współpracować i rozwiązywać podstawowe problemy, które dany konflikt konfliktom zbrojnym na świecie Zapobieganie konfliktom to wysiłek obejmujący wszelkie środki i działania mające na celu zmniejszenie ryzyka pojawienia się lub ponownego uaktywnienia konfliktów zbrojnych i brutalnych konfrontacji poprzez usuwanie napięć, które istnieją między adwersarzami. Zapobieganie musi stanowić integralną część procesu rozwoju, a realizować się powinno w podejściu mającym na celu utrzymanie stabilności i podtrzymywanie korzyści społecznych, ekonomicznych i politycznych uzyskanych dzięki jej uzyskaniu. Zapobieganie powinno obejmować mechanizmy wczesnego ostrzegania, aby jak najwcześniej wykryć wszystkie oznaki niepokoju w społeczeństwie i szybko im stawić czoła, zanim wybuchną epizody przemocy na dużą skalę. Jednocześnie takie mechanizmy wczesnego ostrzegania muszą być powiązane z mechanizmami natychmiastowej reakcji, aby zagwarantować, że ostrzeżenie przełoży się na skuteczne działanie zapobiegawcze. Rozwiązywanie konfliktów zbrojnych na świecie Rozwiązywanie konfliktów to proces obejmujący krótko- i długoterminowe inicjatywy mające na celu położenie kresu przemocy i walkom oraz zaradzenie strukturalnym przyczynom gwałtownego lub zbrojnego konfliktu poprzez przekształcenie go w zarządzany konflikt oparty na pokoju. Konflikt zbrojny można rozwiązać, przechodząc przez kilka etapów: ⇒ zarządzanie konfliktem, którego celem jest powstrzymanie przemocy i walki w określonych granicach terytorium i intensywności, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się i brutalizacji konfliktu ⇒ rozstrzyganie konfliktów w drodze negocjacji oraz podpisanie formalnego porozumienia kończącego konflikt i określającego warunki, których należy przestrzegać, a także kroki, które należy podjąć. Idealnie byłoby, gdyby mediator (osoba spoza konfliktu) prowadził negocjacje z adwersarzami ⇒ stosowanie się do porozumień pokojowych, zgodnie z ustalonymi terminami i warunkami ⇒ eliminacja przyczyn strukturalnych, co jest zadaniem najbardziej złożonym, ale które zadecydują o powodzeniu rozwiązania konfliktu i trwałości pokoju poprzez uniknięcie nawrotu przemocy. W rzeczywistości niektóre konflikty wznawiają się nawet po podpisaniu porozumień, które powinny były je rozstrzygnąć ⇒ pojednanie, które ma na celu odbudowę relacji zniszczonych w wyniku konfliktu Konsekwencje tych konfliktów są mnogie i przejawiają się na kilka sposobów (MOP, 2009). ⇒ Zmiany w strukturze populacji: wzrost liczby zgonów, masowych migracji, skali uchodźctwa, dysfunkcje w zakresie podstawowego zaplecza socjalnego (przychodnie, szkoły), zakłócenia na rynku pracy, wzrost bezrobocia itp. ⇒ Zmiana ról związanych z płcią: kobiety stają się ofiarami konfliktów na różne sposoby. Tracą życie albo mężów lub dzieci; doświadczają traumy, przemocy i wykorzystywania seksualnego. Stają się głowami rodziny, są zobowiązane do radzenia sobie z potrzebami bliskich oraz społeczności, a także są zmuszane do podejmowania obowiązków, do których podjęcia nie były przygotowane. W przypadku kobiet trudniej jest spełnić warunki ponownej aktywizacji społecznej lub znalezienia pracy. Należy jednak pamiętać, że negatywne konsekwencje konfliktów dotyczą również mężczyzn, nawet jeśli przybierają różne formy. Dobra analiza pod kątem płci powinna ujawnić wszystkie aspekty związane z rolą kobiet i mężczyzn, a nie tylko te związane z kobietami. ⇒ Destrukturyzacja podstaw społeczeństwa: z powodu przemocy i niszczenia ram rodzinnych oraz rodzących się przez nie tradycyjnych wartości, konflikty przekształcają bazę danego społeczeństwa, budują nieufność wśród ludzi, osłabiają relacje oparte na zaufaniu oraz ograniczają kontakty i komunikację. ⇒ Brak sieci zabezpieczenia społecznego: kobiety, młodzież, dzieci i osoby niepełnosprawne należą do najsłabiej chronionych warstw społecznych, nawet w czasach pokoju. Okresy konfliktu i okresy pokonfliktowe ograniczają ich możliwości korzystania z ochrony socjalnej. Osoby te odczuwają brak tej ochrony bardziej niż inni, co wiąże się z ryzykiem wykluczenia i porzucenia pomimo ich szczególnej podatności. ⇒ Niewystarczające zasoby ludzkie: Jednym ze skutków konfliktów jest drenaż umiejętności i mózgów, ponieważ nie można ich wykorzystać lokalnie. W związku z tym priorytetowe środki, jakie należy zaplanować na okres po konflikcie, muszą obejmować szkolenia i motywację dla pracowników, inwestycje w infrastrukturę szkolną i uniwersytecką oraz ich odnowę, rekrutację specjalistów lokalnych i zewnętrznych. Odbudowa polityczna i społeczno-gospodarcza jest możliwa tylko przy pomocy zdolnych, doświadczonych i kompetentnych pracowników. ⇒ Zniszczenie lokalnej infrastruktury: całkowite lub częściowe zniszczenie instalacji zaopatrzenia w wodę, energię elektryczną, środki transportu, komunikację, usługi zdrowotne i edukacyjne; spowolnienie lub całkowite zahamowanie formalnej i nieformalnej działalności gospodarczej. ⇒ Bezrobocie i podstawowe potrzeby: zakłócenie i/lub zahamowanie działalności produkcyjnej i handlowej oznacza, że podstawowe potrzeby społeczności nie są w pełni zaspokajane (żywność, opieka, edukacja, transport itp.); pogłębia to bezrobocie, zachęca do niepełnego zatrudnienia na obszarach wiejskich i miejskich, zarówno w gospodarce formalnej, jak i nieformalnej. Młodzież jest często najbardziej dotknięta bezrobociem i stanowi bardzo wrażliwą część społeczeństwa; ogarnięci poczuciem frustracji, prawdopodobnie odpowiedzą na kryzys przemocą, przy braku realnych perspektyw na swoją przyszłość. ⇒ Spadek siły nabywczej: spowolnienie aktywności gospodarczej, wysokie bezrobocie, brak zasobów i inwestycji oraz ucieczka kapitału to również czynniki przyczyniające się do zmniejszenia siły nabywczej ludności. ⇒ Wykładniczy rozwój gospodarki nieformalnej: zakłócenia w funkcjonowaniu gospodarki formalnej sprzyjają ekspansji gospodarki nieformalnej mającej na celu zaspokojenie potrzeb wyrażanych przez ludność. ⇒ Niedostateczna ilość lub brak produktów żywnościowych i podstawowych usług: frustracja związana z działalnością gospodarczą, brak bezpieczeństwa, zakłócenia w transporcie, dostawach i magazynowaniu również są czynnikami powodującymi niedobory, co ma wpływ na ceny i hamuje dostawy dla ludności w strefach konfliktów. Są to czynniki uwikłanymi w niestabilność i niepewność; mogą one utrzymywać się na długo po zakończeniu konfliktu, hamując możliwości inwestycji, zarówno publicznych, jak i prywatnych, oraz zachęcając do ucieczki kapitału do bezpieczniejszych i stabilniejszych stref. ⇒ Niedostateczne zasoby finansowe i utrudniony dostęp do tych zasobów: kontekst społeczno-polityczny i otoczenie gospodarcze, wraz z ich wskaźnikami ekonomicznymi i widocznymi oznakami niepewności, niepokoją inwestorów i bankierów - stąd brak dostępu do kredytów. ⇒ Ryzyko rozszerzenia skali nielegalnej działalności: niedociągnięcia państwa w wypełnianiu roli zarządczej oraz istnienie stref bezprawia stanowią żyzną glebę dla rozprzestrzeniania się nielegalnej działalności, takiej jak handel narkotykami i bronią lub rekrutacja młodych ludzi przez siły paramilitarne (dziecięcy żołnierze).8 maja 2020 minęło 75 lat od zakończenia II wojny światowej w Europie - VE Day. I choć konflikt, który pochłonął miliony istnień ludzkich na terenie Europy, jest głęboko zakorzeniony w annałach historii, na wschodzie kontynentu jest on nadal trudną rzeczywistością, nawet w dzisiejszych czasach. Kryzys ukraiński pustoszący region Donbasu zaowocował jak dotąd około 13 tysiącami ofiar odpowiedzi na pandemię koronawirusa Sekretarz Generalny ONZ António Guterres zaapelował w marcu o natychmiastowe globalne zawieszenie broni, mówiąc: „Nasz świat stoi w obliczu wspólnego wroga: COVID-19. Wirus nie dba o narodowość, pochodzenie etniczne, stronnictwo czy wyznanie. Atakuje wszystkich bezlitośnie. W międzyczasie na całym świecie trwają konflikty zbrojne”.Jak pokazuje obszerny zbiór danych pozyskanych w ramach projektu Armed Conflict Location & Event Data Project (ACLED), duża część globu jest ogarnięta jakąś formą konfliktu. Infografika przedstawia kraje, w których donoszono o starciach zbrojnych z udziałem sił państwowych i/lub grup rebeliantów w 2020 roku. Nawet przy zastosowaniu tej uproszczonej definicji, wojna na całym świecie jest wszechobecnym przeciwieństwie do sytuacji, na przykład w Donbasie i Syrii, nie wszystkie konflikty pasują do obrazu, jaki może nam się rysować w głowach gdy myślimy o wojnie. Na przykład w Meksyku ACLED odnotowało 3 starcia zbrojne z udziałem sił państwowych. Każde z nich było jednak bitwą między różnymi organami ścigania - dając obraz trwającej walki z korupcją w policji i głęboko zakorzenionym wpływem przestępczości chwili pisania tego tekstu wezwanie Guterresa do globalnego zawieszenia broni nie zyskało jeszcze poparcia Stanów Zjednoczonych ani Rosji. Według raportu amerykańskiej gazety Foreign Policy: „Obydwa rządy obawiają się, że powszechne zawieszenie broni mogłoby potencjalnie ograniczyć ich własne wysiłki w celu zorganizowania za granicą tego, co uważają za realne działania antyterrorystyczne”.SyriaWojna w Syrii spowodowała wysiedlenie połowy populacji - ponad 4,8 miliona jako uchodźcy międzynarodowi i ponad 6,3 miliona jako przesiedleńcy wewnętrzni - oraz śmierć ponad 400 000 osób, chociaż są to dane szacunkowe, gdyż nie ma wiarygodnych statystyk dotyczących ofiar. W złożonej konstelacji stronnictw walczących w Syrii w 2016 r. układ sił przechylił się dość gwałtownie na korzyść prezydenta Baszara al-Assada w wyniku trzech ważnych wydarzeń: rosyjskiej kampanii powietrznej wspierającej rząd Syrii połączonej wraz ze wspierającymi atakami lądowymi ze strony Iranu i Hezbollahu; pojednanie Turcji z Rosją i wynikające z tego przesunięcie polityki od zmiany reżimu w Syrii do utrzymania wpływów tureckich; a także klęska sił antyrządowych we wschodnim Aleppo w grudniu 2016 roku. Pod koniec roku Stany Zjednoczone zostały odsunięte na bok w regionalnych rozmowach pokojowych, a Iran, Rosja i Turcja były na czele dyskusji o przyszłości Syrii i i JemenLibia zakończyła 2016 rok wciąż pogrążona w chaotycznym następstwie wojny domowej z 2011 roku i międzynarodowej interwencji, a także wciąż poszukuje drogi do stabilizacji i zapewnienia bezpieczeństwa swoim najbardziej wyrazistych, złożonych i nieprzewidywalnych relacji międzypaństwowych w regionie należą te między Iranem a Arabią Saudyjską. Jedną z głównych kwestii, która dalej pogarsza złe i tak stosunki irańsko-saudyjskie, jest problem Jemenu, w którym od 2004 r. toczy się nawracająca wojna domowa. Siły saudyjskie i inne siły arabskie są zaangażowane w nią od 2015 roku. Do końca 2016 r. interwencja saudyjska wiązała się z poważnym kryzysem humanitarnym i nie zadała większych szkód siłom IslamskiePaństwo Islamskie (IS) pozostało potężną siłą i przedmiotem międzynarodowego zainteresowania w 2016 r., mimo że poniosło poważne niepowodzenia w Iraku, Syrii i Libii. Ramy operacji Inherent Resolve, globalnej koalicji pod przywództwem USA utworzonej we wrześniu 2014 r., nadal nadawały tempo zewnętrznym operacjom wojskowym przeciwko IS w 2016 r. Chociaż główny teren działania Państwa Islamskiego znajduje się w Iraku i Syrii, jego wysiłki militarne zostały umocnione przez sieć zagranicznych bojowników i grup stowarzyszonych w kilku krajach na czterech kontynentach. Ataki terrorystyczne przypisywane grupie lub osobom, które zainspirowały się IS, kosztowały życie setki ludzi na całym Bliskim Wschodzie, w Afryce, Azji Południowej i Europie w 2016 opiera się na infrastrukturze i instytucjach częściej wiązanych z działalnością państwa, takich jak sprzedaż ropy naftowej, podatki, środki pieniężne, sprzedaż zabytków i okupów, a także dostęp do krajowych lub międzynarodowych systemów finansowych. Te źródła dochodów są również wrażliwymi punktami IS; branie ich na cel było przedmiotem międzynarodowej wojny gospodarczej prowadzonej przez kilka państw, która ma zarówno wymiar militarny (np. naloty na infrastrukturę naftową, miejsca fizycznego przechowywania gotówki i kluczowe podmioty finansowe IS), jak i pozamilitarny (np. zapobieganie darowiznom, zamrażanie aktywów i hamowanie wymiany handlowej). Podjęto także międzynarodowe wysiłki, aby zwalczać propagandę IS i ogólnie przeciwdziałać ekstremizmowi, choć z mieszanymi rezultatami. Aktorzy niepaństwowi w konfliktach zbrojnych Dwa główne zjawiska wyznaczały nasze rozumienie konfliktu w drugiej połowie XX wieku i na początku XXI wieku: jedno zostało nazwane „wojną zastępczą”, a drugie to prywatyzacja działań wojennych. Jeśli chodzi o pierwsze zjawisko, jak wyjaśnił Jean-Marc Rickli z GCSP w swojej niedawno wydanej książce, termin wojna zastępcza opisuje przenoszenie przez daną siłę militarną strategicznego, operacyjnego lub taktycznego ciężaru wojny, w całości lub w części, na innych ludzi i/lub technologie w celu zminimalizowania kosztów jej prowadzenia. Zjawisko to obejmuje zarówno dozbrajanie grup rebeliantów, wykorzystanie bojowych dronów, jak i cyberpropagandę. Poza kwestią nowych technologii uciekanie się do wykorzystania aktorów niepaństwowych wcale nie jest rzeczą nową: sięga średniowiecza, kiedy królowie kupowali usługi najemników, aby ci walczyli w ich imieniu. Na Bliskim Wschodzie słynnym przykładem użycia tego rodzaju sił był wielki bunt arabski przeciwko Imperium Osmańskiemu, toczony przez arabskie siły regularne dotowane przez Francję i Wielką Brytanię przy użyciu nieregularnych sił dowodzonych przez Lawrence'a z Arabii, podczas gdy Imperium Osmańskie również uciekało się do korzystania z sił lojalistów arabskich, z tym że dozbrajanych przez Niemcy. Dziś jesteśmy świadkami szerokiego wykorzystania niepaństwowych ugrupowań zbrojnych, sił paramilitarnych lub bojówek finansowanych i uzbrojonych przez państwa Bliskiego Wschodu i członków koalicji, takich jak kraje zachodnie czy Rosja, w wojnach domowych w Syrii, Iraku, Jemenie, czy Libii. Poznaj sylwetki wielkich liderówRonald Reagan – najlepszy aktor wśród prezydentów Michaił Gorbaczow – Twórca pierestrojkiSun Tzu – Autor Sztuki WojnyKonflikty zbrojne na świecie literatura bibliografiaAlvandi, R., 2014. Nixon, Kissinger, and the Shah: the United States and Iran in the Cold York, NY: Oxford University Press. [Crossref], [Google Scholar] Anderson, L., 1986. The state and social transformation in Tunisia and Libya, 1830– NJ: Princeton University Press. [Google Scholar]Ghobarah, H., Huth, P., and Russett, B., 2003. Civil wars kill and maim people, long after the fighting stops. American Political Science Review, 97 (2), 189–202. doi: [Web of Science ®], [Google Scholar]

Przeanalizuj grafikę interaktywną przedstawiającą konflikty zbrojne na świecie w 2021 roku i wykonaj polecenia. Polecenie 2 Określ główne przyczyny występujących obecnie konfliktów zbrojnych w Afryce i w Azji.

Obecnie, w sytuacji, gdy nie istnieje już podział świata na dwa bloki polityczno – militarne, konflikty lokalne przestały być zastępczym poligonem rywalizacji dwóch supermocarstw. W większości przypadków nie stanowią zatem bezpośredniego zagrożenia dla światowego pokoju. Mimo, że po rozpadzie bloku wschodniego konflikty lokalne straciły swój wymiar strategiczny, to jednak w dalszym ciągu powodują destabilizację polityczną w poszczególnych regionach i niosą z sobą ogromne cierpienia ludności, śmierć, głód i epidemie. Ponadto istnieje wielkie niebezpieczeństwo wykorzystania w tych konfliktach broni atomowej. W roku 1994 istniało na świecie ponad 50 konfliktów. W 12 krajach na 3 kontynentach trwały wojny domowe. W 1995 roku liczba konfliktów zmniejszyła się do 30, w 1996 roku zgodnie z danymi opublikowanymi w czerwcu 1997 przez sztokholmski Międzynarodowy Instytut Badań nad Pokojem w 24 miejscach na świecie rozgrywało się 27 konfliktów zbrojnych – 22 spośród nich rozpoczęły się przed 1989 rokiem. Najważniejsze przyczyny lokalnych konfliktów zbrojnych: Wojny domowe - spowodowane są głównie rywalizacją polityczną, zamachami stanu, przejmowaniem kontroli nad na tle ekologicznym, są coraz częstsze, występują one wtedy, gdy działalność gospodarcza danego państwa powoduje degradację ekologiczną w państwach z nim historyczne, ekonomiczne i psychologiczne sprawiają, że konflikty te o szczególnym natężeniu występują w nowym jest pojawienie się konfliktów zbrojnych w Europie Środkowej i Wschodniej. Po likwidacji systemu komunistycznego w tej części kontynentu ujawniły się tłumione do tej pory antagonizmy narodowościowe i charakter mają współczesne konflikty narodowowyzwoleńcze Rodzą się one głównie w następstwie wzrostu świadomości narodowej jak w Timorze Wschodnim, czy chęci odzyskania państwowości jak w przypadku Tybetu czy Palestyny. Problem niepodległościowy dotyczy tez Kurdów, którzy walczą miedzy innymi z Turcją o własne się, że konflikt wewnętrzny, czyli wojna domowa, ulega umiędzynarodowieniu i „wylewa się” na zewnątrz na skutek zaangażowania państw trzecich. Inna klasyfikacja sporów, to spory o ziemię, spory etniczne, czy spory o władzę. Należy jednak pamiętać, że źródła tych sporów nie występują pojedynczo i nie są nigdy wolne od wszelkiego rodzaju interesów politycznych i ekonomicznych. Konflikty międzynarodowe Przyczyny konfliktówKryzysy i konflikty w Europie po II wojnie światowejKryzysy i konflikty w Ameryce Północnej i Południowej po II wojnie światowejKryzysy i konflikty w Azji po II wojnie światowejKryzysy i konflikty w Afryce po II wojnie światowej

Wyróżnić można dwa zasadnicze rodzaje konfliktów: wojna - czyli stan pomiędzy państwami po zerwaniu przez nie stosunków pokojowych. Wojna musi zostać wypowiedziana przez co najmniej jedno państwo i jest stanem, który formalnie może zaistnieć tylko pomiędzy państwami. Konflikt zbrojny - pojęcie szersze od pojęcia wojny.

Konflikt zbrojny to rodzaj przemocy zbrojnej, której celem jest osiągnięcie zamierzonych celów uzbrojonych i zorganizowanych grup, które wykorzystują do tego celu działań zbrojnych. Rodzaje konfliktów zbrojnych: - etniczne - kulturowe - narodowościowe - religijne - polityczne - historyczne - ekonomiczne Ustalenie jednego podłoża konfliktów często jest trudne, gdyż zazwyczaj napięcie społeczne jest zwiększane aż do eskalacji problemu. Im trwa on krócej, tym łatwiej wskazać główną przyczynę kolejnych ataków, czy zamachów. EUROPA Na kontynencie europejskim obecnie mamy 3 konflikty zbrojne: 1) konflikt baskijsko-hiszpański – podłoże narodowościowe Baskowie są mniejszością etniczną zajmującą tereny położone w Hiszpanii nad Zatoką Biskajską, którzy dążą do utworzenia własnego państwa. Mimo wielu prób zawieszenia broni i rozejmów ETA (Baskijska Ojczyzna i Wolność) łamała je wielokrotnie organizowaniem zamachów terrorystycznych 2) wojna na Ukrainie – wojna domowa, narodowościowa Ukraina leży we wschodniej części Europy, gdzie graniczy z Rosją. Bezpośrednim powodem wybuchu ulicznych protestów było odłożenie podpisania umowy stowarzyszeniowej z Unią Europejską przez prezydenta Ukrainy Wiktora Janukowicza. Ponadto wraz z rozwojem wydarzeń mieszkańcy Krymu zaczęli wykazywać chęć aneksji do Rosji. 3) wojna w Czeczeni – podłoże początkowo narodowościowe, obecnie związana z ekspansją islamu Czeczenia jest położona w południowo-wschodniej Rosji, na Północnym Kaukazie, gdzie graniczy z Gruzją. W pierwszych latach wojny Rosja chciała oficjalnie wcielić ten region do swojego państwa, ale mieszkańcy stawiali zbrojny opór. Po zajęciu całego terenu przez wojska zostało ono wycofane, ale od kilku lat obserwuje się na tam zamachy terrorystyczne, ataki na ludność rządową i cywilną Rosji, za co odpowiada Emirat Kaukaski. Powodem jest chęć stworzenia państwa islamskiego na Północnym Kaukazie. AZJA Konflikty na kontynencie azjatyckim związane są różnicami etnicznymi, religijnymi. 4) wojna między Armenią i Azerbejdżanem – podłoże etniczne, polityczne Ormianie – ludność etniczna Armenii przejęła kontrolę nas Górskim Karabachem, który wcześniej należał do Azerów – ludności etnicznej Azerbejdżanu, co wywołało walki zbrojne w celu jego odzyskania 5) konflikt w Iranie – podłoże etniczne, religijne Partia na rzecz Dobrego Życia w Kurdystanie (PJAK) walczy z islamskim reżimem 6) konflikt w Turcji – podłoże narodowościowe Kurdystańska Partia Robotnicza (PKK) dąży do zwiększenia autonomii tureckiej mniejszości kurdyjskiej 7) wojna domowa w Syrii – podłoże polityczne, etniczne Rebelianci walczą ze zwolennikami prezydenta Baszara al-Assada oraz Państwem Islamskim 8) konflikt między Izraelem i Palestyną – podłoże religijne, narodowościowe Palestyńczycy dążą do utworzenia niezależnego państwa w Strefie Gazy i Zachodnim Brzegu w Jerozolimie, podczas gdy całe terytorium należy do Izraela 9) wojna w Afganistanie – podłoże polityczne, religijne Afgańskie siły rządowe walczą z fundamentalistycznym ugrupowaniem islamskim, czyli talibami oraz innymi grupami islamistycznymi o władzę w państwie. Rząd państwa jest wspierany przez Stany Zjednoczone i NATO 10) konflikt w Pakistanie – podłoże narodowościowe Mieszkańcy Beludżystanu, położonego w południowo-zachodnim Pakistanie, walczą o stworzenie niepodległego państwa 11) konflikt indyjsko-pakistański – podłoże etniczne Regionem spornym jest Dżamm i Kaszmir leżące na terytorium Pakistanu i Indii, gdzie po utworzeniu tych dwóch niepodległych państw różnych religijnie i kulturowo, na tym obszarze zamieszkała ludność bez wyraźnej dominacji etnicznej i wyznaniowej. Oficjalnie podzielony między obydwa te państwa, jednak państwa są w ciągłej gotowości bojowej 12) konflikt w Indiach – podłoże ekonomiczne Naksalici lub inaczej maoiści prowadzą powstanie w środkowych i wschodnich Indiach, którego przyczyną są nierówności ekonomiczne oraz marginalizacja części społeczeństwa kraju 13) konflikt w Myanmar – podłoże etniczne, religijne Rebelie przeciwko władzy różnych nacji i ugrupowań religijnych 14) konflikt na Filipinach – podłoże religijne Moro Islamski Front Wyzwolenia (MILF) dąży do utworzenia odrębnego państwa w południowych regionach chrześcijańskich Filipin. Maoistyczni rebelianci z Nowej Armii Ludowej (NPA) dążą do obalenia rządu i utworzenia państwa komunistycznego 15) konflikt w Tajlandii – podłoże religijne, narodowościowe Muzułmanie dążą do stworzenia własnego państwa w południowej części buddyjskiej Tajlandii 16) wojna w Iraku – podłoże religijne Siły bezpieczeństwa kraju wspierane przez USA walczą z Państwem Islamskim AMERYKA PÓŁNOCNA I POŁUDNIOWA Na kontynentach amerykańskich obecnie są dwa konflikty zbrojne jeden w Meksyku, drugi w Kolumbii. 17) konflikt w Meksyku – podłoże głównie ekonomiczne Meksyk to państwo, w którym rywalizują ze sobą organizacje zajmujące się produkcją i handlem narkotykami, czyli kartele narkotykowe. Rywalizują ze sobą o dominację nad tym rodzajem handlu w Ameryce Północnej. Starcia i nieporozumienia między nimi powodują wzrost przestępczości zorganizowanej, w tym handel ludźmi, korupcję, ataki terrorystyczne. 18) konflikt w Kolumbii – wojna domowa Konflikt między FARC (Rewolucyjne Siły Zbrojne Kolumbii), ELN (Armia Wyzwolenia Narodowego), EPL (Ludowa Armia Wyzwolenia) a rządem. FARC, ELN, EPL to partyzanckie ugrupowania lewicowe. Bezpośrednią przyczyną zamieszek było zabójstwo jednego z polityków oraz decyzje polityczne między innymi zrównanie prawa do stosowanie broni zarówno organizacji jak i sił rządowych jak również rywalizacja karteli narkotykowych. Najwięcej konfliktów zbrojnych toczy się obecnie w Afryce i w Azji. AFRYKA W Afryce większość z nich ma podłoże religijne, a także etniczne. Granice państw zostały wydzielone nienaturalnie i nie pokrywają się z rzeczywistymi granicami narodowościowymi, dlatego wiele mieszkańców ma poczucie silnej przynależności etnicznej, a nie narodowościowej. 19) konflikt w Algierii – podłoże religijne Al-Kaida działając w krajach Maghrebu (państwach północnej Afryki) ma na celu uwolnienie tych państw z islamskich rządów i wpływów państw Zachodu. 20) konflikt w Mali – podłoże etniczne, religijne Tuaregowie, czyli rdzenna ludność Berberii zamieszkująca obszar Sahary walczą o autonomię w Mali. Dołączają się do nich muzułmanie, którzy chcą jednocześnie wprowadzić prawo szariatu (prawo obowiązujące wyznawców islamu). 21) konflikt w Libii – podłoże polityczne Rząd Zgody Narodowej wspierany przez ONZ rywalizuje z drugim rządem zwanym Libijska Armią Narodową. Przedmiotem sporów jest władza. 22) konflikt w Nigerii – podłoże religijne Islamistyczna grupa Boko Haram dąży do założenia własnego kalifatu, czyli islamskiego ustroju politycznego w północnej Nigerii 23) konflikt w Darfurze (Sudan Południowy) – podłoże etniczne Rząd prowadził politykę niesprawiedliwości i braku równością dla wszystkich mieszkańców państwa, dlatego Ruch Sprawiedliwości i Równości (JEM) i Ruch Wyzwolenia Sudanu (SLM) oskarżyły rząd o faworyzowanie arabów kosztem murzyńskich rolników. 24) wojna domowa w Sudanie Południowym – podłoże polityczne, etniczne konflikt między zwolennikami prezydenta kraju Salvy Kira, etnicznego Dinka, a zwolennikami byłej wiceprzewodniczącej, etnicznej Nuer. Dodatkowo zastępca prezydenta stanął na czele sił antyrządowych, które rozpoczęły walkę zbrojną z armią. 25) wojna domowa w Ugandzie – podłoże polityczne Alianckie Siły Demokratyczne (ADF) wraz z powstańcami muzułmańskimi walczą, o obalenie rządu Ugandy i Demokratycznej Republiki Konga 26) Armia Oporu Bożego – podłoże religijne Celem Armii Oporu Bożego (działającej w Ugandzie i rozprzestrzeniającej się) jest założenie państwa opartego na Dziesięciu Przykazaniach Bożych, poprzez próby obalenia oficjalnych rządów oraz prowadzenie powszechnego terroru ludności cywilnej 27) wojna domowa w Demokratycznej Republice Konga – podłoże polityczne walki zbrojne o władzę różnych ugrupowań politycznych. 28) wojna domowa w Somalii – podłoże etniczne, polityczne, religijne Przyczyną wojny domowej w Somalii jest brak instytucji państwowych i administracyjnych ze względu na charakter ludów zamieszkujących państwo, gdyż Somalijczycy nie uznają władzy zwierzchniej, co jest powodem ich walk. W ostatnim czasie coraz częstsze jest również Zobacz również Wybrzeża morskie – typy Pustynie Dziura ozonowa Rozmieszczenie ludności Australii Fronty atmosferyczne Aglutynacja Stałe wiatry na Ziemi Klimaty strefowe i astrefowe - cechy Góry zrębowe Zagrożenia meteorologiczne Transport przesyłowy Arktyka Wyspa Czedżu (Jeju) Biogaz Falowanie wiatrowe

. 335 231 143 385 126 112 308 149

konflikty zbrojne na świecie prezentacja