Kury nioski utrzymywane są w specyficznych warunkach. Klatki o dużej obsadzie, wilgotna ściółka i dostęp do niezabezpieczonych wybiegów mogą ułatwiać drogi rozprzestrzeniania się chorób o różnym podłożu. Najczęściej kury nioski mogą zapadać na choroby bakteryjne, wirusowe oraz pasożytnicze. Oto jak dostrzec objawy choroby oraz jak je leczyć oraz co ważniejsze jak im zapobiegać. Choroby bakteryjne Choroby bakteryjne są najczęstszymi, obok chorób wirusowych, przyczynami upadków drobiu. Choroby kur zaliczane do tej grupy to: tyfus kur, salmonelloza, pasteleroza, kolibakterioza, mykoplazmoza, mikotoksykozy i gruźlica. Znasz się na rolnictwie? >> Sprawdź swoją wiedzę w quizie o rolnictwie! Tyfus kur jest chorobą, która najczęściej pojawia się w pierwszych dniach nieśności stada na fermie. Do zachorowań tyfusem dochodzi poprzez kał, kurz, środki transportu, sprzęt, wodę, paszę, a także pracowników fermy, a bakterie wynikają do organizmu zwierząt bezpośrednio poprzez układ pokarmowy lub oddechowy. Między innymi dlatego, czynnikami sprzyjającymi rozwojowi choroby jest brak higieny i dezynfekcji kurnika, a także towarzyszący zwierzętom stres i utrzymywanie ich w systemie klatkowym. >>> Najlepsze pasze dla drobiu – jakie wybrać? Charakterystycznymi objawami choroby jest zmniejszenie ilości pobieranej paszy. Zwierzęta stają się osowiałe, a ich pióra nastroszone. Dzwonki i grzebień zmieniają swój kolor i stają się sine. Nieśności kur staje się mniejsza. Jajka znoszone przez chore nioski nie posiadają skorupki lub jest ona zakrawiona. W przypadku tyfusa śmiertelność w stadzie oscyluje na poziomie 10-15%. W przypadku stwierdzenia choroby, leczenie postępuje poprzez stosowanie chemioterapeutyków - wówczas liczba upadków maleje, ale terapia nie jest w pełni skuteczna. Profilaktyką w przypadku tej choroby jest stosowanie się do zasad higieny i przeprowadzanie dezynfekcji. Salmonelloza dostaje się do organizmu ptaka poprzez przewód pokarmowy - wodę, paszę lub odchody. Może znajdować się zarówno w mięsie, jak i w jajach spożywczych. Charakterystycznymi objawami tego schorzenia są ostre biegunki i mniejsza ilość zniesionych jaj. W przypadku kiedy patogeny przedostaną się z układu pokarmowego do rozrodczego, może dojść do poważnych schorzeń innych narządów - zapalenia jajnika, jajowodów oraz otrzewnej. Jeżeli biegunki nie będą leczone, mogą stać się przewlekłe, a to z kolei może powodować obniżenie pobrania paszy, odwodnienie organizmu, a nawet śmierć. Zapobieganie salmonellozie jest trudne z tego względu, że kury mogą być bezobjawowymi nosicielami. Preparatem zapobiegającym chorobie są szczepionki podawane za pośrednictwem wody, ale nie sprawdza się w stu procentach w przypadku kur nieśnych. Do grona chorób bakteryjnych zaliczana jest również wysoce zaraźliwa pastereloza, która bardzo często ma postać ostrą posocznicową, która cechuje się dużą zachorowalnością i śmiertelnością w stadzie. W przypadku pasterelozy większość objawów jest podobna jak w przypadku występowania innych chorób. Chore ptaki są osowiałe i mają nastroszone pióra. Ponadto pojawia się gorączka, charakterystyczny wypływ z nosa, sinawy kolor dzwonków, duszność i biegunka. Zdarza się jednak, że zwierzęta nie wykazują żadnych objawów choroby i padają nagle. Źródłem zakażenia są przede wszystkim chore ptaki, a konkretnie wydzielina z ich nosa i jamy ustnej oraz kał, które zawierają dużą ilość bakterii. Ptaki zarażają się zazwyczaj poprzez układ oddechowy lub uszkodzenia skórne. Rzadziej występują zakażenia przez układ pokarmowy. Zapobieganie pasterelozie podobnie jak w przypadku większości chorób bakteryjnych polega na zachowaniu zasad zoohigieny i dezynfekcji. Ważne jest, aby zabezpieczyć dostęp do zwierząt przed dzikimi ptakami, ponieważ mogą być one źródłem choroby. Szczepionki są stosowane tylko na określonych obszarach, na których wystąpiła pastereloza. Zazwyczaj podawane są chemioterapeutyki, ale często pojawiają się nawroty choroby (niewyleczeni nosiciele choroby). Kolibakterioza to kolejna choroba, która związana jest z występowaniem złych warunków środowiskowych i często towarzyszy innym chorobom takim jak zapalenie tchawicy, krtani oraz oskrzeli. W przypadku tej choroby kur, źródłem zakażenia zazwyczaj jest zawilgotniała ściółka, pasza i woda, aczkolwiek zwierzęta mogą również zarażać się między sobą drogą kropelkową. Objawy choroby sprowadzają się przede wszystkim do układu oddechowego. Pojawiają się duszności, kichanie oraz katar. U kur niosek pojawia się obrzęk około oczodołowy, zapalenie błony śluzowej nosa i spojówek. Podczas leczenia wykorzystywane są różnego rodzaju chemioterapeutyki. Jeśli jednak warunki środowiska, nie ulegną poprawie (szczególnie wentylacja i ściółka) to choroba będzie powracać. Zapobieganie kolibakteriozie polega na utrzymaniu higieny pomieszczeń fermy, klatek lub podłogi ze ściółką. Niedojady paszy powinny być codziennie usuwane, a poidła myte. Chorobą, która towarzyszy intensywnej produkcji drobiarskiej jest mykoplazmoza. Czynnikiem wywołującym infekcję są specyficzne patogeny nie posiadające ścian komórkowych, które mogą wnikać również do znoszonych jaj. Drobnoustroje powodujące chorobę przenoszone są pośrednio i bezpośrednio np. drogą oddechową - przez katar i kaszel. Niekorzystne warunki panujące na fermie - wilgoć, brak higieny i dezynfekcji pomieszczeń, sprzyjają rozwojowi choroby. Choroba pojawia się zazwyczaj, kiedy rozpoczynana jest produkcja nieśna. Patogeny atakują układ oddechowy, w wyniku czego dochodzi do zapalenia zatok oraz układu rozrodczego i zatok. Pojawia się wysięk z nosa i oczu oraz obrzęk okolicy oczodołów. U ptaków widoczna jest nerwowość i charakterystyczne potrząsanie głową. Próba leczenia zwierząt zazwyczaj nie przynosi skutecznych rezultatów. Mykoplazmoza to choroba, której łatwiej jest zapobiegać niż leczyć, dlatego stosuje się szczepionki i chemioterapeutyki. Mikotoksykozy to choroby ptaków wywołane mikotoksynami, metabolitami wtórnymi grzybów, które dostają się do organizmu ptaków poprzez spożytą, skażoną paszę. To, jaki układ zostanie zaatakowany przez chorobę, zależy od rodzaju spożytej toksyny, ilości, wieku ptaka i jego odporności. Zazwyczaj atakowany jest układ nerwowy, krążenia, pokarmowy i krwiotwórczy. Aflatoksyny i ochratoksyny są zazwyczaj czynnikami wywołującymi mikotoksykozy. Gruźlica to bardzo popularna choroba, która atakuje wszystkie gatunki ptaków. Jest to choroba, która znajduje się na liście zoonoz i podlegających obowiązkowi zgłaszania. Ma bardzo długi okres inkubacji. Bakteria dostaje się do organizmu zwierząt poprzez układ pokarmowy, a źródłem choroby są zainfekowane ptaki, które wydalają prątki gruźlicy z kałem, a te trafiają do paszy, wody oraz ściółki. Najlepszym sposobem nie dopuszczenia do rozwinięcia się choroby jest zabezpieczenie fermy przed dzikimi zwierzętami, dezynfekcja pomieszczeń oraz utrzymywanie w jednym pomieszczeniu zwierząt będących w podobnym wieku. Choroba objawia się przede wszystkim pogorszeniem kondycji zwierząt i ich aktywności. Dzwonki i grzebień stają się blade, pojawia się szarozielona biegunka i kulawizna. Gruźlica wyniszcza organizm chorego zwierzęcia, które po pojawieniu się wymienionych objawów zazwyczaj pada. Gruźlica ptaków jest chorobą, której się nie leczy, a na rynku dostępne są profilaktyczne szczepionki podawane wraz z wodą do picia. Choroby pasożytnicze Kokcydioza jest chorobą pasożytniczą, która powoduje ogromne straty ekonomiczne w chowie drobiu. Zwierzęta zarażają się nią poprzez zjedzenie oocyst, które są aktywne w odpowiedniej temperaturze i przy odpowiednim poziomie wilgotności. Choroba zazwyczaj pojawia się na fermach o słabej wentylacji i zbyt dużej obsadzie. Pierwotniaki z rodzaju Eimeria są czynnikiem wywołującym chorobę. Kokcydioza powoduje słabsze przyrosty i wykorzystanie paszy oraz niewyrównane masy ciała niosek i obniżenie wydajności nieśnej. W przypadku zachorowań można zauważyć, że kury mają nastroszone pióra i zbijają się w grupy. Dodatkowo pojawia się biegunka, która czasami może być krwawa. Po kilku dniach od zainfekowania choroba, ptak zdrowieje samodzielnie lub pada. Wiele ferm drobiu stosuje programy profilaktyczne przeciwko kokcydiozie. Młodym nioskom podaje się kokcydiostatyki, które są zadawane w formie szczepionki. Swoje zastosowanie znajdują również naturalne preparaty ziołowe. Choroby wirusowe Wirusową chorobą kur jest rzekomy pomór drobiu, który powoduje dużą zachorowalność i śmiertelność na fermach oscylującą przeważnie w okolicach 100%. Rzekomy pomór drobiu jest chorobą zwalczaną z urzędu. Do organizmu wirus przedostaje się przez układ oddechowy i pokarmowy, a źródłem zakażenia są chore i padłe ptaki. Wydzielina z nosa i jamy ustnej oraz kału posiada największe stężenie zarazków, które są dalej roznoszone przez ptaki i trafiają do wody, paszy, sprzęt oraz odzież roboczą. Choroba atakuje przede wszystkim układ nerwowy - widoczne jest porażenie nóg i skrzydeł, drżenie mięśni oraz układ pokarmowego - zielonkawa biegunka. Apatia, osłabienie, senność, zapalenie spojówek i obrzęk głowy są objawami towarzyszącymi. Bioasekuracja jest kluczem w zapobieganiu rzekomego pomoru drobiu, podobnie jak stosowane na szeroką skalę szczepionki, które podawane są razem z wodą lub poprzez zanurzenie dzioba. Zakaźne zapalenie krtani i tchawicy to choroba kur, która atakuje układ oddechowy, przebiega z dużą zachorowalnością i zmienną śmiertelnością. Źródłem zakażenia w przypadku tej choroby są zainfekowane już zwierzęta. Charakterystycznymi objawami zakaźnego zapalenia krtani i tchawicy jest spadek produkcji jaj, która może spaść nawet o 60% ,zapalenie tchawicy oraz krwotoczne zapalenie błony śluzowej krtani. Atakowany jest także układ oddechowy - pojawia się wysięk z krtani, obrzęk oczodołów, ropne zapalenie spojówek, prychanie. Nie istnieje specyficzne leczenie dla zakaźnego zapalenia krtani. Środkiem zapobiegawczym może być natomiast dezynfekcja pomieszczeń i sprzętu, obniżenie stężenia amoniaku w powietrzu oraz dobra wentylacja. W miejscach zagrożonych wystąpieniem zakaźnego zapalenia krtani i tchawicy powinno się stosować profilaktyczne szczepienia drobiu. Syndrom spadku nieśności to choroba kur powodująca olbrzymie straty ekonomiczne na fermach produkujących jaja spożywcze, a źródłem występowania choroby jest drób wodny. Jeżeli chorobą zostaną zainfekowane kury nioski, ich nieśność zaczyna spadać, a jaja są zniekształcone i mają cienką skorupę o zmienionej pigmentacji. Czasami zdarza się też, że kury znoszą jaja całkowicie bez skorup. Dotychczas nie opracowano skutecznej metody leczenie tej choroby. Profilaktyka polega na zachowaniu zasad bioasekuracji i szczepieniu, które daje zwierzętom roczną odporność przed choroba. Hodowcy muszą także pamiętać, aby wybiegi dla zwierząt były odpowiednio zabezpieczone przed dostaniem się do nich dzikich ptaków. Influenza ptaków, czyli po prostu grypa groźna choroba wirusowa, atakująca wszystkie gatunki ptaków. Jeżeli choroba ma wysoce zjadliwą postać, podlega obowiązkowi zgłaszania i zwalczania z urzędu. Wirusy wnikają do organizmu poprzez układ pokarmowy oddechowy, a źródłem zakażenia są ptaki dotknięte już choroba. W skrajnych przypadkach zdarza się, że zwierzętom nie towarzyszą żadne objawy choroby. Zazwyczaj jednak widoczne są symptomy po stronie układu nerwowego - drżenie mięśni, nerwowe ruchy szyi oraz obrzęki głowy i szyi, zapalenie spojówek. Izolacja zwierząt zdrowych od chorych i stosowanie się do podstawowych zasad bioasekuracji jest najlepszą metodą zapobiegania chorobie. (rzw) TK